SİVİL ANAYASA BAŞLANGIÇ İLKELERİ ÜZERİNE BİR TEKLİF.

●Anayasanın başlangıç bölümünde mütekellim, halk olmalıdır. Aşağıdaki gibi bir başlangıç metni oluşturulabilir:

• İşbu anayasa, biz T. C. halkının doğrudan iradesini ve hâkimiyetini temsil etmektedir. Başlangıç bölümünde mutabık kaldığımız esaslar, başta anayasanın sair hükümleri olmak üzere, yürürlükteki mevzuatın yorumlanması ve uygulanmasında yasama, yargı ve yürütme organlarını bağlayıcıdır.
• Biz Türkiye Cumhuriyeti halkı, husûmetimizi cehalet, fakirlik ve ihtilâfa ve bunlardan doğan istibdatlara tevcih ve muhabbetimizi maarif, san’at ve ittifaka teksif etmede müttefikiz. Aramızda her ne olursa olsun farklılıklar, vesile-i tahakküm veya mahrumiyet yapılamaz.
• Biz Türkiye Cumhuriyeti halkı, ortak paydalarımızın şekillendirdiği üst kimliği siyasî, sosyal ve ekonomik anlamda birlik, beraberlik ve dayanışma ilkesi olarak kabul ediyoruz. Farklılıklarımızı ihtilâf, ayrışma ve çatışma vesilesi yapmama, tek vatan ve adalet, eşitlik ve evrensel insan hak ve özgürlüklerinin güvencesi olan tek devlet ve sair ülkelere karşı bizi ve değerlerimizi sembolize eden tek bayrak altında, tasada ve kıvançta birlikte yaşama hususunda mutabıkız. Farklılıklarımıza birliğimizi çatallandıran manalar vermiyoruz ve fail-i şer değil, fail-i hayır olmaya vesile telâkki ediyoruz. Halis gayemiz ve niyetimizin ifadesi olan bu mutabakatın, umumî sulh ve selâmeti ihya edeceğini ve bizi hep birlikte oturacağımız zengin bir nimet sofrası etrafında toplayacağını müdrikiz. 
• Biz Türkiye Cumhuriyeti Halkı, ortak değerlerimizi kalbimiz, TBMM istişaresini fikrimiz, ordumuzu kılıç ve kuvvetimiz telâkki ediyoruz. T. C. Devleti hepimizin devletidir. Devletimizin şekli, Cumhuriyettir. Başkenti Ankara’dır. Ancak ülkeler arası işbirliğinin ve bölgesel dengelerin gerektirdiği oranda, İstanbul ve Diyarbakır (...) merkezli kurumlar oluşturmada TBMM mezun kılınmıştır.
• T. C. Devleti, bütün kurumlarında liyakat, istişare, hürriyet ve sırf adalet esasları üzerine müessestir. Meşrû olarak vazifelendirilmiş kişiler, temsil ettikleri makam bünyesindeki hizmetlerin anayasa ve  kanunlara uygun şekilde liyakat, istişare, hürriyet ve sırf adalet esasları çerçevesinde yürütülmesinden şahsen ve idareten mes’uldür. Bu mes’uliyeti bihakkın ifa edemeyenlerin istifası esastır.
• T. C. Devleti, yasama ve siyasî karar organları serbest seçimlerle oluşturulan, demokratik hukuk devletinin gereklerine göre yapılanmış, güvenceleri bütün toplum kesimlerini ve bireylerini kuşatmış hukuk ve adalet devletidir.
• Cumhuriyet idaresinde hâkimiyet, bilâ kaydü şart halka aittir. Cumhuriyetin nokta-i istinadı, halktır. Gaye-i maksadı, halkın huzur, saadet ve güvenliğine hizmettir.
• Makam, zenginlik, ilim istibdadı ve benzeri her türlü istibdat, tahakküm, tağallüb ve kuvvet memnudur. TBMM yasama yetkisini kullanırken, bir kişi veya ideoloji veya kurum veya zümre ve ırkın hâkimiyet ve malikiyetini ihdas ve tahkim eden yasa çıkaramaz. 
• TBMM yasama yetkisini, mahallî ve merkezi yargı organları yargı yetkisini ve mahallî ve merkezi idarî organları yürütme yetkisini kullanırken sırf adalet ilkesi ile mukayyettir. Sırf adalet ilkesi, evrensel olarak kabul görmüş temel hak ve özgürlükleri ve bu özgürlükleri ihlâl eden tasarrufların yasaklanmasını ve esasları yasalarda belirlenecek pozitif ayrımcılık esaslarını mutazammındır.
• Temel hak ve özgürlükler, kişiler, topluluklar ve kurumlarca sui tefsir olunamaz. Bütün kurumları ile devlet temel hak ve özgürlüklerin mütesaviyen ve mütenasiben cereyanından mes’uldür. Bu mes’uliyetini bağımsız ve tarafsız yargı organları marifeti ile yerine getirir.
• İrademiz, kanunla düzenlenecek esaslar çerçevesinde seçtiğimiz TBMM riyaseti ile bütün kurumlara tevzi olunur. Tevzi olunan irademiz, hiçbir kişi, makam ve zümre tarafından bir imtiyaz ve istibdat hakkı olarak telâkki olunamaz. Yüksek yargı organları nihaî karar mercii olma statüsünü suiistimal edemezler. Anayasa ve yasalara doğrudan veya dolaylı aykırı hüküm tesis edemezler.
• Yetkisini doğrudan irademizi temsil eden anayasadan veya seçtiğimiz TBMM’nin doğrudan atamasından ya da yasama yolu ile belirlenen esaslar dahilinde atanmasından almayan hiçbir kişi ve grup meşrû yetkili değildir. Bu esasa uygun olmayan makam ve yetki ihdas edilemez; İhdas eden mer’i mevzuat hükümleri, TBMM tarafından oluşturulacak bir komisyonca belirlenip genel kurula sunulacak rapor çerçevesinde yürürlüğe sokulacak bir kanun ile yürürlükten kaldırılır.
• Evrensel olarak kabul görmüş temel hak ve özgürlükleri, demokratik toplum gereklerinden olarak evrensel düzeyde kabul görmüş meşrû kısıtlamalar dışında kısıtlama getiren hiçbir kanunî ve idarî düzenleme ve uygulama meşrû değildir. Temel hak ve özgürlükler hukukî güvence altındadır. Hiç kimse, hukukun öngörmediği bir muameleye maruz bırakılamaz.
• Ceza yasalarında düzenlenen suçların, temel hak ve özgürlükleri ihlâl kast ve saiki ile işlenmesi, bu suçların düzenlendiği maddelere eklenecek bir hüküm ile cezanın ağırlaştırıcı sebebi kabul olunur.
• T. C. halkının dini İslâm’dır. Ancak T. C. Devleti sınırları içinde kabul görmüş bütün dinlerin ve ekollerin, umumî asayiş, genel ahlâk ve genel sağlık ve temel hak ve özgürlükleri ihlâl etmemek kaydı ve şartı ile ibadet ve ayinleri serbestçe icra etme, din ve ekollerini öğrenme ve yayma hakları T. C. halkının ve TBMM’sinin himayesi altındadır.
• Din ahlâk ve faziletimizdir. Dinde zorlama yoktur. Dinî irşad, tenkit, husûmet ve icbardan masundur. İrşad ile vazifeli olanlar hem hikmet sahibi, hem marifet sahibi ve hem de âlim-i muhakkik ve müdakkik olmalıdırlar. Ta ki, dinî irşada liyakatli olsunlar.

NOT:Aşağıdaki metin TBMM Anayasa Komisyonuna tarafımdan sunulmuş ve 2013 yılında makale olarak yayınlanmıştır

Yusuf ÇAĞLAYAN

E.As.Hakim