24 Haziran 2018 tarihinde yapılacak Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekilliği seçimi için izlenecek takvim Yüksek Seçim Kurulu (YSK) tarafından yayınlandı. 2017 tarihinde halk oylamasında kabul edilen maddelere göre yapılacak olan bu seçim, oldukça önemli yeniliklere sahip. Yasama, Yürütme ve Yargı erklerinin kalın çizgilerle ayrıldığı yeni sistemde, yürütmeyi temsil eden Cumhurbaşkanını halk doğrudan seçiyor. Cumhurbaşkanlığı sisteminin gerektirdiği kanuni düzenlemelere göre yapılan yeni sistemde halk Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni (TBMM) oluşturacak milletvekillerini siyasi partilerin yaptıkları ittifak bloklarındaki adaylardan seçecek. Görünen o ki ittifak yapan siyasi partiler küçük de olsa, toplum tarafından temsil liyakati kabul edilen adaylarını milletvekili seçtirebilecekler. Bu durumda ittifak yapan her siyasi partiye, seçim bölgelerinde milletvekili çıkarmak veya milletvekili sayısını artırmak için temsil liyakati olan adaylar gösterme zorunluluğu doğuyor. Aksi takdirde TBMM’de yasa çıkarmak için mecliste bulunan partilerin uzlaşmasını, bugün olduğu gibi her zaman beklemek siyasetin doğasına aykırı.
Türkiye’de siyasi partiler, yıllardır milletvekili adaylarını belirlerken, adaylarında toplumu temsil liyakatini ihmal ettiler. Köklü veya lideri güçlü siyasi partiler, Milletvekili adaylarında kendilerine ve fikirlerine her durumda sadık olmayı öncelikli olarak gördüler. Ancak her durumda sadık görünmenin ne olduğu zaman içinde omurgasızlık, becerisizlik ve ihanet olarak görüldü. Yaşananları ve yeni yönetim sistemini dikkate alırsak artık bu seçimde vatandaşların Milletvekili tercihlerinin körü körüne sadakati benimseyen beceriksiz ve omurgasız adaylardan yana olmayacağını söyleyebiliriz.
Milletvekili adaylarını belirlemede bir diğer ölçü geniş anlamıyla liyakattir. Liyakat; layık olma, uygunluk, yeterlilik gibi anlamlara geliyor. Siyasetteki liyakat ne yazık ki her zaman ‘yeterlilik’ anlamına gelmiyor. Oy sayısını artırmak isteyen siyasi partiler milletvekili aday listelerinde liyakatli aday bulundurma zorunluluğunu duyuyorlar. Ancak o bölgedeki seçmenprofilini dikkate alarak, ‘ortama uygunluk’ anlamında liyakati anlayarak, dengeleri gözeterek aday gösteriyorlar. Özellikle göç alan büyük şehirlerde ‘A’ şehrinden gelen seçmenler için ‘A’ menşeli aday ‘B’ şehrinden gelen seçmenler için ‘B ‘ menşeli aday gibi öncelikler belirleyerek Milletvekili aday listelerini düzenliyorlar. Çoğu zaman belirlenen menşeli adaylar ilgili olduğu görünen kesimlere bile o kadar uzak kalıyorlar ki, topluma uzaklığını siz düşünün.
Milletvekili adaylarının belirlenmesinde bir diğer ölçü paralı olmak. Halk arasında bu ölçü yıllardır birinci ölçü olarak gösterilsede artık paralı insanlar milletvekili olmaya hevesli değiller. Ancak onlarda itibar ve kazanç temin etmek amacıyla milletvekili adaylarını desteklemekten geri durmuyorlar.
Milletvekili adaylarını belirlemede bir diğer ölçüde siyasi partinin temsil ettiği davayı temsil etmek. Siyasi partinin farklı kademelerinde görev alarak partililerin teveccühünü kazanmış olmak. İlgili siyasi partinin temsil ettiği fikirler doğrultusunda hizmet veren sivil toplum kuruluşlarında (STK) fedakârca çalışmak. Toplumun sorunlarının çözümünde katkılarda bulunmak, projeler üretmek. Herhangi bir makam kaygısı taşımadan her kimden gelirse gelsin doğruya doğru, yanlışa yanlış diyebilmek. Bu tür milletvekili adayları bu seçime kadar nadiren ve liste altlarında olsa da yer alıyordu. Çünkü seçmen ve partililer bu kişileri es geçmedi, geçemedi. Ancak bu kişiler kendilerine güvenen, çıkar gütmeyen ‘Doğrucu Davutlar’ olduğu için partilerin tabanından gördükleri itibarı tavanından göremediler. Yeni düzenlemelerle yapılacak 24 Haziran seçimleri bu tür adayların seçilme imkanını artırıyor. Özellikle sıfır seçim barajının söz konusu olduğu 24 Haziran seçimlerinde seçmen hangi partide kendini ‘temsil liyakati’ taşıdığına inandığı aday görürse oyunu ona verecektir. Temsil liyakati; seçmenin ben neden bu milletvekili adayını oy vereyim? Sorusunun cevabıdır.
Hükümet bunalımının yaşanmayacağı yeni yönetim sistemimizde her parti milletvekili aday ölçülerini yeni seçim sistemine göre bir kez daha gözden geçirmek mecburiyetindedir. Siyasi parti temsilcileri milletvekili adaylarının belirlenmesindeki aşamalardan biri olan temayül yoklamalarında ‘temsil liyakati’ olan kişileri özgür iradeleri ile seçebilmelidirler. Temayül yoklama sonuçları kamuoyu ile paylaşılabilmelidir. Burada halkımıza düşen bir görevde temayül yoklamasında oy kullanacak siyasi parti temsilcilerine ve ilgili partinin milletvekili adayı seçici kurallarında yer alan yetkililere, aday adayları ile ilgili müspet veya menfi görüşlerini dayanakları ile birlikte ulaştırmalarıdır. Unutmayalım Köroğlu’nu Köroğlu yapan arkadaşı Ayvaz’dır.
24 Haziran Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekilliği seçimleri milletimiz için yeni bir dönüm noktasıdır. 2023, 2053 ve 2071 hedefleri ancak milleti anlayan ve milleti gerçek anlamda temsil eden milletin vekilleri ile gerçekleştirilebilir. Uzun ve meşakkati muasır medeniyetler üstü yolumuza ancak hakkın ve adaletin bayrağını taşıyacak liyakatli milletvekilleri ile gidebiliriz. Selam ve dua ile…
